Bio Economy เป็นหนึ่งในส่วนประกอบของโมเดลเศรษฐกิจแบบ BCG (ย่อมาจาก Bio Economy + Circular Economy + Green Economy) ที่มุ่งเน้นการสร้างผลิตภัณฑ์ที่ตอบโจทย์ด้านความยั่งยืน ซึ่งปฏิเสธไม่ได้ว่ากำลังเป็นธุรกิจที่ทั่วโลกให้ความสำคัญเป็นอย่างมาก เพราะความยั่งยืนดังกล่าวไม่ได้หมายถึงสิ่งแวดล้อมอย่างที่เราเข้าใจ แต่ยังรวมถึงชีวิตของผู้คนและเศรษฐกิจที่ยั่งยืนด้วย
Bio Economy คืออะไร
Bio Economy (เศรษฐกิจชีวภาพ) คือ การใช้ทรัพยากรชีวภาพ* มาแปลงเป็นผลิตภัณฑ์ เทคโนโลยี หรือนวัตกรรมเพื่อให้มีคุณค่าหรือมูลค่ามากขึ้น ลดการใช้เชื้อเพลิงฟอสซิล อันนำไปสู่ชีวิตที่ดี สิ่งแวดล้อมปลอดภัย และเศรษฐกิจที่ยั่งยืน โดยผลิตภัณฑ์ เทคโนโลยี หรือนวัตกรรมที่ว่านั้นสามารถแปลงได้เป็นหลายรูปแบบ ไม่ว่าจะเป็นอาหารคน อาหารสัตว์ ข้าวของเครื่องใช้ สารเคมี วัสดุ หรือพลังงานชีวภาพ เป็นต้น
*ทรัพยากรชีวภาพ เช่น สัตว์ พืช จุลินทรีย์ ชีวมวล และขยะอินทรีย์ รวมถึงของเสียต่าง ๆ อย่างน้ำเสีย ฯลฯ
นอกจากนี้ องค์การอาหารและการเกษตรแห่งสหประชาชาติ (FAO) ยังให้ความหมายของ Bio Economy เอาไว้อีกว่า
“Bio economy คือ การผลิต การใช้ และการอนุรักษ์ทรัพยากรชีวภาพ ที่รวมถึงการใช้ความรู้ วิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี และนวัตกรรมที่เกี่ยวข้องเพื่อให้ได้มาซึ่งข้อมูล ผลิตภัณฑ์ กระบวนการ และบริการแก่เศรษฐกิจทุกภาคส่วน โดยมีเป้าหมายเพื่อมุ่งสู่เศรษฐกิจที่ยั่งยืน”
ข้อดีของ Bio Economy
- จัดการทรัพยากรธรรมชาติได้อย่างยั่งยืนเพื่อหลีกเลี่ยงการใช้ทรัพยากรมากเกินไป
- สร้างงานที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม และเพิ่มความสามารถในการแข่งขันในตลาดใหม่
- เกิดความมั่นคงทางอาหาร (Food Security) ที่ทุกคนสามารถเข้าถึงอาหารที่เพียงพอ มีความปลอดภัย และมีคุณค่าทางโภชนาการ
- ลดปัญหาขาดแคลนน้ำ เพราะ Bio Economy สามารถเปลี่ยนน้ำเสียให้เป็นน้ำจืดที่กลับมาใช้ประโยชน์ได้
- ลดการพึ่งพาทรัพยากรฟอสซิล (Fossil Resources) และส่งเสริมพลังงานหมุนเวียน
- ลดก๊าซเรือนกระจก (GHG) ส่งผลให้สุขภาพของประชาชนดีขึ้น
ตัวอย่างธุรกิจแนว Bio Economy
BASF ใช้เทคโนโลยีชีวภาพผลิตวิตามินบีโดยการหมักแทนการสังเคราะห์ทางเคมี ช่วยลดการปล่อยก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ 30% ลดสารอันตรายจากวิธีสังเคราะห์ และลดต้นทุนการผลิตได้ถึง 40%
Indin Studio คิดค้นนวัตกรรมสิ่งทอทดแทนจากวัสดุชีวมวลที่ได้จากเมลานินในดิน ช่วยลดปัญหา Fast Fashion ที่กระทบต่อสิ่งแวดล้อม แถมเมลานินในดินยังใกล้เคียงกับสีผิวมนุษย์ ซึ่งในอนาคตสามารถต่อ
ยอดให้เป็นเสื้อผ้าที่เหมาะกับคนทุกสีผิวได้
GoodYear ใช้น้ำมันถั่วเหลืองผลิตยางล้อแทนการใช้น้ำมันปิโตรเลียม ทำให้การผสมยางง่ายขึ้นและมีความยืดหยุ่นแม้อุณหภูมิจะเปลี่ยนแปลง สิ่งนี้พิสูจน์แล้วว่าน้ำมันถั่วเหลืองเป็นประโยชน์ในการผลิตยางที่เหมาะกับทุกสภาพอากาศ
วิธีส่งเสริมธุรกิจ Bio Economy
Nordic Bioeconomy Programme ถือเป็นตัวอย่างที่น่าสนใจในการส่งเสริม Bio Economy เพราะวิธีที่พวกเขาใช้สามารถทำให้กลุ่มประเทศนอร์ดิกมีศักยภาพในการพึ่งพาตนเองจากการใช้เชื้อเพลิงชีวภาพในการขนส่ง รวมถึงมีศักยภาพในการผลิตอาหาร และยังลดขยะจากอาหารเสียหรือหมดอายุได้ถึง 3.5 ล้านตันในทุก ๆ ปี วิธีที่พวกเขาใช้ คือ
1. สนับสนุนการวิจัย นวัตกรรม และทักษะความรู้ (Supporting Research, Innovation and Human Capital)
- เพิ่มงบสนับสนุนการวิจัยและพัฒนา (R&D) เกี่ยวกับเศรษฐกิจชีวภาพ
- เสริมสร้างนโยบายการมีส่วนร่วมทั้งในประเทศและระหว่างประเทศ
- สนับสนุนการลงทุนและองค์ความรู้เพื่อสร้างโครงการสาธิต โครงการนำร่อง หรือ Sandbox ด้านชีวภาพ
- เพิ่มโอกาสทางการศึกษาด้าน Bio Economy เพื่อจุดประกายความคิดริเริ่มใหม่ รวมถึงสนับสนุนการแลกเปลี่ยนนักศึกษาและการฝึกงาน
2. จัดตั้งนโยบายและพัฒนากลยุทธ์ทางการตลาด (Policies and Market Development)
- ส่งเสริมให้มีการจัดซื้อจัดจ้างเพื่อขับเคลื่อนความต้องการด้าน Bio Economy
- สร้างกฎข้อบังคับในการใช้ผลิตภัณฑ์ Bio Economy ทั้งในแง่ของปริมาณและราคา เพื่อไม่ให้ตัวเอง ผู้ผลิตรายอื่น และผู้บริโภคเสียเปรียบ
- มีการติดฉลากหรือการได้รับใบรับรองด้านสิ่งแวดล้อมเพื่อเน้นย้ำความเป็นแบรนด์เพื่อความยั่งยืน
- ผลักดันวิธีให้เป็นกลยุทธ์ทางนวัตกรรมเพื่อให้คนนำไปใช้ประโยชน์
- ส่งเสริมเสรีภาพการข้ามพรมแดนของผลิตภัณฑ์ Bio Economy เพื่อเพิ่มศักยภาพทางการค้าในระยะยาว
3. สร้างเครือข่ายที่แข็งแกร่ง (Forging New and Stronger Connections)
- เปิดให้คนทั่วไปที่ได้รับอนุญาตเข้าไปเยี่ยมชมศูนย์ทดสอบหรือโครงการสาธิต
- สนับสนุนกิจกรรมการสร้างเครือข่ายเพื่อแบ่งปันข้อมูลและความรู้ โดยมุ่งเน้นไปที่การให้ความช่วยเหลือจากผู้เชี่ยวชาญ ทั้งด้านการค้า การตลาด การลงทะเบียนผลิตภัณฑ์ และโอกาสในการระดมทุน เป็นต้น
- เพิ่มอำนาจต่อรองในเวทีระหว่างประเทศ (เช่น Paris Agreement, EU, WTO) ว่า Bio Economy ของเรามีส่วนช่วยในการพัฒนา Bio Economy ของประเทศอื่น ๆ ได้อย่างไร
สรุป
Bio Economy เป็นวิธีที่ใช้ทรัพยากรธรรมชาติมาสร้างเป็นผลิตภัณฑ์ เทคโนโลยี หรือนวัตกรรมเพื่อให้มีคุณค่าหรือมูลค่ามากขึ้น นำไปสู่ชีวิตที่ดีของผู้คน สิ่งแวดล้อม รวมถึงเศรษฐกิจ ดังนั้น การส่งเสริม Bio Economy จึงถือเป็นสิ่งที่จำเป็น ซึ่งการจะทำสิ่งนี้ได้ต้องได้รับการสนับสนุนทั้งจากภาครัฐและภาคเอกชนที่เกี่ยวข้อง หากการสนับสนุนวิธีแรกยังไม่เกิดขึ้น เป็นไปได้ยากที่เศรษฐกิจชีวภาพจะแข็งแกร่งและเติบโต
ติดตามข่าวสารและคอนเทนต์ดี ๆ เกี่ยวกับเทคโนโลยี ธุรกิจ และสิ่งแวดล้อมที่คุณไม่ควรพลาด ได้ที่ Facebook PTT ExpresSo
